O programie
Celem programu jest pogłębienie współpracy dla przezwyciężenia barier rozwojowych na pograniczu polsko-saksońskim. Współpraca w ramach programu odbywa się w takich dziedzinach jak: zwiększanie atrakcyjności obszaru wsparcia, poprawa jakości połączeń drogowych, tworzenie dodatkowej oferty edukacyjnej oraz zwiększanie kompetencji administracji i innych instytucji na pograniczu.
Obszar wsparcia
- Polska: województwo dolnośląskie (podregion jeleniogórski) oraz województwo lubuskie (powiat żarski),
- Niemcy: Saksonia (powiaty Görlitz i Bautzen).
Budżet
Komisja Europejska przyznała 70 mln euro z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) na realizację współpracy w dziedzinach dziedzictwa naturalnego i kulturowego, mobilności regionalnej, transgranicznej edukacji i administracji i instytucji publicznej.
Cele tematyczne
Najwięcej środków w programie (21,7 mln euro) jest zarezerwowane dla obszaru zachowanie i rozwój wspólnego dziedzictwa kulturowego i naturalnego. Możliwe do realizacji projekty dotyczą:
- ochrony krajobrazu,
- rewitalizacji i promocji zabytków przyrody i kultury,
- tworzenia i promocji transgranicznych produktów turystycznych,
- sieci informacyjnych i dydaktycznych.
Program wspiera również współpracę instytucji i obywateli (21 mln euro) obejmującą m.in.:
- współdziałanie właściwych służb w ochronie przed katastrofami,
- współpracę na rzecz ochrony środowiska i realizacji europejskiej dyrektywy wodnej,
- tworzenie i rozbudowę wspólnych systemów komunikacji i informacji.
Kolejną grupę stanowią projekty mające na celu poprawę dostępności pogranicza poprzez modernizację infrastruktury drogowej (13 mln euro).
10,1 mln euro jest zarezerwowanych w programie na projekty z zakresu transgranicznej edukacji, tj. organizację dwujęzycznych programów edukacyjnych, targów pracy i innych inicjatyw na przygranicznym rynku pracy.
W programie funkcjonuje również Fundusz Małych Projektów, który jest realizowany przez polskie i niemieckie biura Euroregionu Nysa. Budżet funduszu wynosi 6,2 mln euro.
Beneficjenci
O dofinansowanie mogą ubiegać się:
- jednostki administracji państwowej, regionalnej i lokalnej, stowarzyszenia tych jednostek i instytucje im podległe zgodnie z prawem krajowym:
posiadające osobowość prawną,
nieposiadające osobowości prawnej, pod warunkiem, że ich przedstawiciele są uprawnieni do podejmowania w imieniu danego podmiotu zobowiązań prawnych oraz finansowych (wymagane będą dokumenty potwierdzające posiadane uprawnienia),
- podmioty ustanowione dla konkretnego celu zaspokajania potrzeb w interesie ogólnym, nieposiadające charakteru przemysłowego lub handlowego, posiadające osobowość prawną oraz finansowane w głównej części przez państwo, władze regionalne lub lokalne, lub inne organy zarządzane prawem publicznym,
- organizacje pozarządowe non-profit, stowarzyszenia oraz organizacje partnerstwa społecznego i gospodarczego zgodnie z prawem krajowym:
posiadające osobowość prawną,
nieposiadające osobowości prawnej, pod warunkiem, że ich przedstawiciele są uprawnieni do podejmowania w imieniu danego podmiotu zobowiązań prawnych oraz finansowych (wymagane będą dokumenty potwierdzające posiadane uprawnienia).
- małe i średnie przedsiębiorstwa (w osiach priorytetowych I, III oraz IV), o ile działania w projekcie są realizowane w zakresie pożytku publicznego zgodnie z zasadami przyznawania pomocy publicznej. Podmioty te nie mogą pełnić roli beneficjenta wiodącego.
Wspólny Sekretariat, znajdujący się we Wrocławiu, wspiera beneficjentów podczas realizacji projektu. Natomiast Regionalny Punkt Kontaktowy w Görlitz pomaga beneficjentom z niemieckiej części obszaru wsparcia.
Realizacja programu
W programie odbyło się dotąd 11 konkursów. Wybrano do dofinansowania 65 projektów o wartości 71,6 mln euro EFRR, w tym 3 projekty flagowe i 3 z Pomocy Technicznej (stan na maj 2022). Projekty te realizują działania takie jak:
- modernizacja dróg, poprawa komfortu i bezpieczeństwa jazdy,
- modernizacja/rewitalizacja obiektów kultury, takich jak parki zdrojowe, amfiteatry, domy kultury, muzea m.in. w Parku Mużakowskim, w Bolesławcu, w Zittau, tereny zielone po obu stronach Nysy Łużyckiej w Europie-Mieście Görlitz-Zgorzelec,
- imprezy kulturalne (koncerty, warsztaty muzyczne i filmowe, konkursy fotograficzne),
- budowa nowych lub modernizacja istniejących ścieżek rowerowych wzdłuż Nysy Łużyckiej, w Bolesławcu i okolicach oraz w celu połączenia między sobą obiektów turystycznych i rekreacyjnych,
- budowa nowych lub modernizacja istniejących szlaków turystycznych m.in. szlak turystyki kulturowej w Parku Mużakowskim,
- otwarcie punktów informacji turystycznej w Żarach, Weisswasser i Łęknicy,
- wspólne inicjatywy edukacyjne (warsztaty, szkolenia, praktyki, staże),
- zdobywanie nowych kwalifikacji i kompetencji (wiedza z zakresu turystyki regionalnej, ekologii, kultury, gastronomii, nauka języka kraju partnerskiego ─ polskiego i niemieckiego),
- poprawa kompetencji nauczycieli przedszkolnych w zakresie nauki i metodyki języka kraju partnerskiego oraz nauczania na temat jego kultury,
- współpraca policji na rzecz przeciwdziałania przestępczości narkotykowej oraz w zwalczaniu oszustw dokonywanych na seniorach,
- współpraca gospodarcza, w szczególności w zakresie gospodarki energetycznej i zastosowania rozwiązań przyjaznych środowisku.